Көптеген қарыз алушыларға банк сұралған сомадан әлдеқайда аз соманы мақұлдайды. Мұндай жағдай кредитті алғысы келетін клиенттің көңіліне тиюі мүмкін. Алайда банк мұндай шешімді жайдан-жай қабылдамайды — ол клиенттің қаржылық жағдайына, бұрынғы кредиттік тарихына және банк ережелеріне сүйенеді.
Кредитке өтінім бермес бұрын Қазақстан Ұлттық банкінің кредит қабілеттілігін арттыру жолдары туралы ұсыныстарымен танысып, барлық құжаттардың дұрыс ресімделгеніне көз жеткізген жөн.
Күтпеген жағдайлардан аулақ болып, банк қандай соманы мақұлдайтынын алдын ала білу үшін берілетін кредит сомасына әсер ететін бірнеше факторларды мұқият қарастыру қажет.
Басты себептердің бірі – қарыз алушының кредиттік қабілеттілігі. Бұл банк өтінімді қараған кезде бағалайтын қаржылық көрсеткіштер.
Кредиттік қабілеттілік қарыз алушының табыс деңгейі, ресми жұмыс орны және қазіргі қаржылық міндеттемелеріне байланысты анықталады. Банк клиенттің төлем қабілеттілігін талдайды, ай сайынғы төлемді есептейді және оны клиенттің табысымен салыстырады. Егер кредит сомасы табыс деңгейіне қарағанда тым жоғары болса, банк аз соманы ұсынуы мүмкін.
Кредиттік тарих — шешім қабылдауда маңызды рөл атқаратын тағы бір көрсеткіш. Егер қарыз алушы бұрынғы кредиттерін уақытында төлемеген болса, банк оны сенімсіз клиент ретінде қарастырып, аз соманы мақұлдауы немесе кредит беруден мүлдем бас тартуы мүмкін.
Сондай-ақ егер қарыз алушыда бұрын кредиттер болмай, оның кредиттік тарихы таза болса, онда банк оның төлем жасау тәртібін бағалай алмайды да, ол кредитті алған кезде қиындықтарға әкелуі мүмкін.
Банк кредит сомасын анықтағанда ескеретін бірқатар факторлар
Қарыз алушының табысы жоғары болса да, банк оның қазіргі қаржылық міндеттемелерін есепке алады. Қарыз жүктемесінің коэффициенті (ҚЖК) қарыз алушының табысының қандай бөлігі қарыздарды өтеуге жұмсалатынын анықтайды. Егер бұл көрсеткіш белгіленген шектен асып кетсе, банк клиенттің қаржылық жүктемесін арттырмау мақсатында берілетін кредит сомасын төмендетеді.
Сондықтан өтініш бермей тұрып қажетті соманы алу мүмкіндігін арттыру үшін ҚЖК көрсеткіштерін төмендету қажет. Ол үшін қолданыстағы кредиттердің бір бөлігін өтеу немесе ресми табысты ұлғайту керек.
Өтінімде немесе берілген құжаттарда қателіктер болса, банк аз соманы мақұлдауы немесе кредит беруден бас тартуы мүмкін. Банк барлық мәліметтерді мұқият тексереді. Егер табыс мөлшері немесе жұмыс орны бойынша сәйкессіздіктер болса, банк қарыз алушыны сенімсіз деп бағалауы мүмкін.
Өтінім бермей тұрып, барлық мәліметтерді мұқият тексеру керек. Құжаттар дұрыс ресімделіп, табыс пен жұмыс орны бойынша ақпарат өзекті екеніне көз жеткізу қажет.
Өтінімдегі немесе берілген құжаттардағы қателіктер үшін банк аз соманы мақұлдауы немесе кредит беруден бас тартуы мүмкін. Алайда home.kz банкінде мұндай жағдайлар сирек кездеседі — себебі қажетті деректердің көп бөлігі автоматты түрде мемлекеттік және қаржы жүйелерінен жүктеледі. Осылайша өтінім жылдам қаралады және қателік жіберу қаупі азаяды. Бұның бәрі скоринг нәтижесіне оң әсер етеді.
Клиентке күрделі формаларды қолмен толтырудың қажеті жоқ — тек мәліметтердің дұрыстығын растау жеткілікті. Мұндай тәсіл арқылы кредит алу процесі жеңіл әрі түсінікті болады.
Кейбір қарыз алушылар әртүрлі банктерде бірнеше рет өтініш беру арқылы кредит бойынша үлкен соманы алу мүмкіндігін арттырады деп ойлайды. Алайда бұл керісінше мақұлдау деңгейін төмендетуі мүмкін. Егер банктер клиенттің қатарынан бірнеше банкте өтінім бергенін байқаса, ол қаржылық қиындыққа тап болды деп ойлауы мүмкін.
Сондай-ақ қолданыстағы кредиттерді жасыруға немесе өтінімде табысты арттырып көрсетуге болмайды. Банктер қарыз алушының кредиттік тарихын көріп, мәліметтердің дұрыстығын тексере алады.
Home Credit Bank-те клиентке бас тартылса, ол 30 күн өткен соң қайта өтінім бере алады. Дерекқор үнемі жаңартылып отырады, сондықтан қалаған сомаға қайта өтінім беруге болады.
Кредит беруден бас тартылса, уайымдаудың қажеті жоқ. Ең алдымен бас тарту себебін анықтап алу керек. Қазақстанда банктер әдетте бас тартудың себебін айтпайды, бірақ кейбірі клиенттің сұрауы бойынша қажетті ақпарат ұсынады.
Біздің банк әрдайым бас тартудың себебін нақты көрсетеді.
Егер бас тарту себебі нашар кредиттік тарихпен байланысты болса, оны жақсартып, түзету жолдарын біліп алу қажет. Ескі қарыздарды жабу, ағымдағы төлемдерді уақытында жасау және төлем тәртібін реттеу қажет.
Егер бас тартудың себебі жоғары қарыздық жүктеме болса, міндеттемелерді азайту немесе кредит алудың басқа жолдарын қарастыру керек. Мысалы, кепілді кредит алуға немесе кепілгерді тартуға болады.
Үлкен соманы алу үшін алдын ала дайындалған жөн:
- Бұрын мерзімі кешіктірілген төлемдер болса, кредиттік тарихты жақсарту қажет.
- Кредитті қайта құрылымдап, ағымдағы міндеттемелердің бір бөлігін жауып, қарыздық жүктемені азайту керек. Кредиттерді бір кредитке біріктіріп, қайта қаржыландыру жолын қарастыру қажет.
- Ресми табысты арттыру: мысалы, қосымша табыс көздері туралы құжаттарды ұсынуға болады.
- Барлық қажетті құжаттарды қатесіз дайындау керек.
Банк мақұлдайтын сома көптеген факторларға, оның ішінде табыс, кредиттік тарих, қарыздық жүктеме және өтінімді дұрыс толтыруға байланысты болады. Қажетті соманың мақұлдану мүмкіндігін арттыру үшін қаржылық жағдайды алдын ала талдау, бас тарту себептерін жою және өтінімді дұрыс беру қажет. Кредит ресімдеуге жауапкершілікпен қарау күтпеген жағдайларды болдырмауға және қажетті соманы тиімді шарттармен алуға көмектеседі.
