ЕАКҚ: анықтамасы, есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету кімге қажет және оны қалай қосуға болады?

ЕАКҚ дегеніміз не?

Егер компания немесе жеке кәсіпкер заңды түрде бизнес жүргізгісі, ақша алып, жалақы төлегісі келсе, банктік шот қажет болады. Есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету — бұл банк шот ашылған кезде жеке кәсіпкерге немесе компанияға көрсететін қызметтер жиынтығы. 

ЕАКҚ-пен компания келесі әрекеттерді жасай алады:

• контрагенттермен есеп айырысу;
• қызметкерлерге жалақы төлеу;
• салықтарды төлеу;
• клиенттерден төлемді интернет арқылы немесе оффлайн түрде қабылдау. 

Бұл ретте Банк келесі мүмкіндіктерді ұсынады:

• шотқа қызмет көрсету;
• банктік аударымдар;
• бір немесе бірнеше бизнес-карта;
• жалақы бойынша көрсетілетін қызметтер;
• интернетке және мобильді банкке қолжетімділік;
• банкке және тарифке байланысты клиенттерге арналған кредиттер сияқты басқа да қызметтер. 

ЕАКҚ-ны не үшін қосу керек?

Оны қосуға бірнеше маңызды себеп бар. 

Заң бойынша сұрақтар аз болады. 1 000 АЕК-тен (2024 жылы 3 692 000 ₸) артық сомаға контрагенттермен мәмілелерді қолма-қол ақшасыз жасау қажет. Бұл механизм мемлекетке салық төлеу процесін бақылауға мүмкіндік береді. 

Жеке кәсіпкер ақша алу және аударым жасау процестерін жеке шот арқылы жүргізе алады, бірақ мұндай транзакциялар салық органдарының күмәнін тудырады, сондықтан жеке шот ашқан дұрыс. ЖШС мұндай мәмілелерді заң бойынша бизнеске арналған шот арқылы жүргізуге міндетті. 

Бизнес жүргізу ыңғайлы. Мұнда бірнеше артықшылықтар бар. Мысалы:

 

• банктегі шот арқылы есептер тез жүргізіледі — төлемді ақша түскеннен кейін бірден жасауға болады;
• шотты қосымша немесе сайттағы жеке кабинет арқылы басқаруға болады;
• компания атынан төлемді жеңілдетуге болады — компания шотынан төлем жасайтын барлық тұлғаларға бизнес карталарын ресімдеуге болады;
• салықтарды оңай түрде төлеу мүмкіндігі — ЕАКҚ-ға шағын және орта бизнеске арналған онлайн-бухгалтерия қызметтерін қосуға болады.

Клиенттерге көп мүмкіндіктер қолжетімді. Егер клиент-жеке тұлға сізге картамен төлесе, оған өз банкінен кэшбэк төленеді. Кейде бонус алу үшін клиенттер көбірек ақша жұмсауға дайын. Егер сізде ЕАКҚ болса, төлемді кредит немесе бөліп төлеу арқылы жасау қызметін қосуға болады. 

 

Кредит алу оңай болады. Егер сіз болашақта компанияға кредит ресімдеуді жоспарласаңыз, сізге ЕАКҚ қажет болады: банк сіздің қандай клиент екеніңізді білсе және шот бойынша айналымыңызды көрсе, кредит мақұлдау мүмкіндігі жоғары болады.

Заңды тұлғаларға арналған ЕАКҚ-тың жеке кәсіпкерлерге арналған ЕАКҚ-дан айырмашылығы қандай?

ЖК және ЖШС банктен бірдей қызметтер кешенін алады. Бірақ нақты тізім әртүрлі болуы мүмкін — бұл банктің өзіне және таңдалған тарифке байланысты болады. 

Кәсіпорынды ұйымдастыру нысаны банк шот ашпас бұрын сұрайтын құжаттарға әсер етуі мүмкін. Мысалы, кейбір банктер жаңа заңды тұлға үшін бизнес-жоспар немесе ЭЫДҰ-дың жеке кәсіпкерге сәйкестігі туралы декларация сұрауы мүмкін. 

ЕАКҚ үшін банкті қалай таңдау керек?

Бірнеше факторға назар аударыңыз. 

Шарттар сізге сәйкес келе ме? Сізге онлайн-бухгалтерия қажет болуы мүмкін, ал банк оны ұсынбайды. Немесе сіз шетелге жиі ақша аударасыз — яғни сізге валюталық аударымдар мен төмен айырбастау комиссиясы қажет деген сөз. Бизнесіңіздің барлық қажеттіліктерін ескеруге тырысыңыз. 

Банкті өзгертпей бизнесті кеңейтуге бола ма? Сіздің ЕАКҚ тарифіңіз бойынша алуға болатын ақшаның белгілі бір сомасы бегіленген. Егер сізге үнемі көп ақша алу қажет болса, лимиті жоғары тарифке ауысу мүмкіндігін тексеріңіз. Барлығын тексеру артық болмайды. 

Банкпен жұмыс істеу сізге ыңғайлы болады ма? Мысалы, егер сіз сапарға жиі шығып тұрсаңыз, шотыңызбен телефон арқылы жұмыс істеу ыңғайлы болуы мүмкін. Егер банкте мобильді банк қолжетімсіз болса немесе қосымша ыңғайсыз болса, шешім қабылдаған кезде осының бәрін ескеру қажет. 

Сіздің қалаңызда филиал бар ма? Мәселелерді шешу үшін басқа қалаға бармас үшін, өзіңіздің қалаңызда банк филиалының болуы маңызды. 

ЕАКҚ үшін тарифті қалай таңдау керек?

Әдетте банктің ЕАКҚ бойынша бірнеше тарифтері болады. Олар шоттың жалпы айналымы, транзакциялар саны, комиссия сияқты әртүрлі параметрлер бойынша ерекшеленеді. Тариф бойынша артық төлем жасамау үшін және екі аптадан кейін оны өзгертпеу үшін сіз өзіңіздің компанияңыздың көрсеткіштері мен қажеттіліктеріне назар аударуыңыз керек. 

Контрагенттерге жасалатын аударымдар. Егер сіз аударымдарды жиі түрде жасасаңыз, сізге минималды комиссиясы бар тариф тиімді болады. 

Шоттағы қалдық. Егер сіз ақшаның бір бөлігін шотта сақтауды жоспарласаңыз, тариф шарттарында қалдық бойынша пайыздардың есептелуін тексеріңіз. 

Қолма-қол ақшамен толықтыру. Егер шотқа қолма-қол ақша енгізу қажет болса, комиссияға назар аударғаныңыз жөн. 

Шоттан ақша алу. Егер сізге ақшаны жиі түрде алу қажет болса, комиссия бойынша шарттарды қараңыз: банк бір ай ішінде белгілі бір сома үшін немесе белгілі бір мақсаттарға ақша алу кезінде комиссия ала алады. 

ЕАКҚ үшін қандай құжаттар қажет?

Шот ашуға арналған құжаттар заңды тұлғаның резиденті мен шот ашатын банктің мәртебесіне байланысты болады. Заң минималды талаптарды белгілейді және банк бұл тізімді ішкі құжаттарда көрсету арқылы толықтыруы мүмкін.

Резиденттерге келесі құжаттар қажет болуы мүмкін:

• Қолтаңба үлгілері бар құжат.
• Шоттағы ақшаны басқаруға және төлем құжаттарына қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі. Егер бірнеше уәкілетті тұлға болса — әрқайсысы бөлек жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесін ұсыну қажет. 
• Басшының өкілеттігін растайтын құжат.
• Филиал үшін — филиал басшысына заңды тұлғаның сенімхатының көшірмесі. 
• Бюджеттік мемлекеттік мекемелер үшін — бюджетті атқару жөніндегі органдардың рұқсаты.

Бейрезиденттерге келесі құжаттар қажет болуы мүмкін:

• Қолтаңба үлгілері бар құжат.
• Сауда тізілімінен үзінді көшірме немесе заңды тұлғаны тіркеген орган, тіркеу нөмірі, тіркелген күні мен орны жазылған құжат. Апостильі бар түпнұсқаны немесе қазақ немесе орыс тілдеріне куәландырылған аудармасы бар нотариалдық көшірмені ұсынуға болады.
• Шоттағы ақшаны басқаруға және төлем құжаттарына қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі. Егер бірнеше уәкілетті тұлға болса — әрқайсысы бөлек жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесін ұсыну қажет. 

Нақты құжаттар тізімін банк менеджері айтады. 

ЕАКҚ-ны қалай қосуға болады?

Көптеген банктерде шот ашу және ЕАКҚ-ны қосу үшін сайтта немесе қосымшада өтінім қалдыру қажет. Содан кейін менеджер сізден барлық ақпаратты нақтылап, шот ашады. Резиденттерге әдетте шот ашу үшін банкке барудың қажеті жоқ — құжаттардың сканерленген нұсқаларын жіберу және шартқа электрондық қолтаңбамен немесе СМС арқылы келген кодпен қол қою жеткілікті. 

ЕАКҚ ашудан бас тартылуы мүмкін бе?

Шот ашпас бұрын компанияны банктің қауіпсіздік қызметі тексереді, өйткені операциялардың заңдылығы үшін банк жауапты болады. Көбінесе тексеріс шот ашуға кедергі келтірмейді, бірақ банк кейбір нәрселерге мән беруі мүмкін. Банк күмәнданса, ол шот ашудан мүлдем немесе жағдай түзелгенше бас тартуы мүмкін.

Қауіпсіздік қызметінде келесі жағдайларда сұрақтар туындауы мүмкін:

• қате заңды мекенжай — егер компанияның бас кеңсесі сол жерде орналаспаса немесе мекенжай бойынша жаппай тіркеулер белгіленсе;
• құрылтай құжаттарымен жұмыс кезіндегі қиындықтар — мысалы, сканерленген құжатта түзетулер болса;
• директор сенімді емес — мысалы, ол көптеген фирмаларда директор ретінде тіркелген немесе ақшаны жылыстатумен айланысқан болса.
• тыйым салынған шоттар және сот шешімдері — мысалы, сот компанияға шот ашуға тыйым салуы мүмкін, бұл жағдайда банк ештеңе істей алмайды.

Егер компания заңды бұзбаса, кез келген мәселені шешуге болады. Ал оларды шешу жолдары туралы толық ақпаратты банк қызметкерлері айтып береді.