Кредит картасы қалай жұмыс істейді?
Сіз өтінімді онлайн немесе банк бөлімшесінде ресімдейсіз. Банк картаны шығару және кредиттік лимиттің мөлшері туралы шешім қабылдайды. Кредиттік лимит — бұл әрқашан картада қолжетімді болатын сома. Карточка бөлімшеде беріледі немесе алушының мекенжайына жіберіледі.
Енді картамен төлем жасауға болады. Әдетте банк картаны пайдалану үшін пайыздарды есептейді. Бірақ пайыздар бірден емес, белгілі бір уақыт өткеннен кейін есептеледі. Лимитті тегін пайдалануға болатын мерзім грейс кезеңі деп аталады.
Банк ай сайын төленуге жататын минималды төлемді есептейді. Төлем мерзімін кешіктіру үшін айыппұл төлеуге тура келеді. Егер сіз қарызды грейс кезеңінде өтесеңіз, онда пайыздар есептелмейді. Ал егер бұл уақыт ішінде төлем жасауға үлгермесеңіз, қарыз толық көлемде өтелгенге дейін банкке пайыздарды төлеу қажет болады.
Кредит картасы арқылы ақша аударуға немесе немесе банкоматтан қолма-қол ақша алуға болады. Бірақ банк бұл операциялар үшін қосымша комиссиялар алуы мүмкін.
Ал енді терминдерді қарастырайық.
Кредит картасы бойынша белгіленген лимит дегеніміз не?
Кредиттік лимит — бұл банктің карта иесіне қарыз беруге дайын максималды сомасы. Лимит сомасын есептеу үшін банктер қарыз алушыны бағалау мақсатында скорингтік жүйені пайдаланады. Ол келесі параметрлерді ескереді:
- кредиттік тарих — ағымдағы және өткен кредиттер, мерзімі өткен төлемдер, басқа да қаржылық міндеттемелер туралы ақпарат;
- табыс деңгейі — негізгі және қосымша;
- жұмыс орны, лауазымы, еңбек өтілі;
- жасы;
- салымдардың, инвестициялық шоттардың және басқа жинақтардың болуы.
Қарыз алушы лимит сомасын алдын ала білмейді. Банк оны кредит картасына өтініш берілгеннен кейін есептейді. Табыс неғұрлым жоғары болса және кредиттік тарих жақсы болса, кредиттік лимит те соғұрлым үлкен болады.
Жеңілдік кезеңі дегеніміз не?
Жеңілдік кезеңі (грейс кезеңі) — қарыз алушы кредит картасын тегін пайдалана алатын уақыт аралығы. Оның ұзақтығы әдетте белгілі бір банктің ұсыныстарына байланысты 30-дан 120 күнге дейін болады.
Әр банк грейс кезеңін дербес түрде белгілейді. Бірақ есептеу кезінде келесі екі нұсқаның бірі жиі түрде қолданылады:
- Бірінші сатып алудан бастап. Уақыт бірінші төлемнен бастап есептеледі және белгіленген мерзім ішінде жарамды болады. Қарыз уақытында өтелетін болса, пайыздар есептелмейді.
Мысалы, сізде 100 000 ₸ лимиті және 55 күн грейс кезеңі бар кредит картасы бар деп айтайық. 1 сәуірде сіз құны 80 000 ₸ болған теледидар сатып алдыңыз. Пайыздарды төлемеу үшін қарызды 55 күнде, яғни 25 мамырға дейін өтеу керек.
- Есептік кезең бойынша. Грейс кезеңі екі уақыт аралығына бөлінеді:
- есептік кезең — кредит картасы бойынша жасалынатын сатып алулар үшін;
- төлем кезеңі — қарызды өтеу үшін. Ол бірінші сатып алудан емес, кредит картасы бойынша үзінді көшірмені алған сәттен басталады.
Мысалы, біздің карта бойынша грейс-кезең 55 күнді құрайды: есепті кезең — 30 күн, төлем кезеңі — 25 күн.
Сәуір айында сіз 80 000 ₸ сомасына әртүрлі сатып алулар жасадыңыз, ал 30-ы күні қарызыңыз көрсетілген үзінді көшірме алдыңыз. Пайыздарды төлемеу үшін оны 25 сәуірге дейін болатын төлем кезеңінде өтеу қажет.
Бұл әдіс картаны үнемі қолданатын және бір ай ішінде қанша ақша жұмсайтынын білмейтін қарыз алушылар үшін ыңғайлы нұсқа болып табылады. Олар ай сайын есепті кезеңдегі қарыздарын өтеп, сатып алуды жалғастырады.
| Жеңілдік шарттары әдетте картадан картаға аударымдар жасау немесе қолма-қол ақша алу операцияларына қатысты қолданылмайды. Олар бойынша пайыздар операция жасалған сәттен бастап есептеледі. |
Минималды төлем және пайыздар қалай есептеледі?
Банк ай сайынғы минималды төлемді белгілейді. Оның ішіне:
- картаға қызмет көрсету үшін есептелген комиссия;
- кредитті пайдалану үшін пайыздар,
- соманың 3-тен 10%-ға дейінгі мөлшеріндегі негізгі қарыздың бір бөлігі;
- айыппұлдар, өсімпұлдар, тұрақсыздық айыбы кіреді.
Грейс кезеңінде минималды төлемге тек банктің негізгі қарызы мен шығыстары кіреді. Ал оның соңында қарыз және пайыздар болады. Пайыздар қарыздың барлық сомасына есептеледі. Олар келесі формула бойынша есептеледі:
КЛ — жұмсалған кредиттік лимит сомасы;
ПМ — пайыздық мөлшерлеме;
КС — ақшаны пайдалану күндерінің саны.
Есептеулер жасау үшін алдыңғы мысалда келтірілген кредит картасын қарастырайық. Ол бойынша пайыздық мөлшерлеме 24% делік. Міндетті ай сайынғы төлем қарыз сомасының 5%-ын құрайды. Жылдық қызмет көрсету үшін комиссия алынбайды.
1 сәуірде сіз құны 80 000 ₸ теледидар сатып алдыңыз. Яғни негізгі борыш — 80 000 ₸, ал минималды төлем — 4 000 ₸. Грейс кезеңінде сіз тек 4 000 ₸ төледіңіз. Ал қарыздың қалдығы грейс кезеңі аяқталғаннан кейін 5 күннен кейін ғана енгізілді. Осы кешіктіруге байланысты сіз қарыздың барлық сомасына барлық кезеңге (55 күн + 5 күн кешіктіру) пайыз төлеуіңіз керек.
Жалпы төлем:
Кредит карталары бойынша пайыздар өте жоғары, сондықтан ұзақ мерзімге қарыз алу қажет болса, кредит карталарын қолдану тиімді емес. Егер сіз минималды соманы ғана енгізетін болсаңыз, онда қарызды бірнеше жылдан кейін ғана толығымен өтей аласыз.
| Home Credit Bank-тің OZEN бөліп төлеу картасымен бүкіл әлем бойынша тауарларды сатып алуға болады. Бұл картамен грейс кезеңін және минималды төлем сомасын есте сақтау қажет емес — қарызды ай сайын тең бөліктермен өтеу қажет. Дүкендерде және интернетте төлем жасау үшін пайызсыз бөліп төлеу 6 айға дейінгі мерзімге 2 000 000 теңгеге дейінгі сомаға ұсынылады. Картаны шығару және оған қызмет көрсету үшін қосымша төлеудің қажеті жоқ, ал ақшаны кез келген банкоматтан комиссиясыз алуға болады. |
Кредит картасының дебет картасы мен кредиттен айырмашылығы
Сыртқы түріне келетін болсақ дебет және кредит картасы бір-біріне ұқсас болып келеді: алдыңғы жағында карта нөмірі, иесінің аты, жарамдылық мерзімі, төлем жүйесінің атауы, ал артқы жағында CVC-коды бар магниттік жолақ бар. Оларды дүкендерде төлем жасау, қолма-қол ақшасыз аударымдар және интернетте сатып алулар жасау үшін қолдануға болады.
Бірақ олардың басты айырмашылығы — дебет картасында өзіңіздің қаражатыңыз, яғни жалақы, зейнетақы және т.б. болады. Бұл ақшаны шоттағы қалдық шегінде жұмсауға болады. Ал кредит картасын пайдаланған кезде сіз ақшаны банктен қарызға аласыз. Оны белгілі бір мерзім ішінде қайтару керек.
Кредит картасы тұтынушылық кредитке ұқсас болып келеді. Бұл екі өнім де банктен қарыз алуға мүмкіндік береді және олар бойынша пайыздық мөлшерлемелер және өтеу мерзімдері белгіленеді. Бірақ олардың арасында көптеген айырмашылықтар бар:
- Кредит сомасы әдетте кредит картасының лимитінен жоғары болады.
- Кредит алған кезде банк сізге қажетті соманы бірден аударады. Кредит картасы бойынша белгілі бір кредиттік лимит белгіленеді. Оны қажет болған кезде пайдалануға болады.
- Кредит бойынша нақты төлем кестесі және қайтару мерзімі белгіленген. Кредит картасы бойынша минималды төлемдерді енгізіп, қалған қарыз сомасын мүмкіндік болған кезде өтеуге болады.
- Кредит карталарына қарағанда кредит бойынша мөлшерлемелер төмен болып табылады. Бірақ карта бойынша жеңілдік кезеңі бар. Бұл уақытта пайыздар есептелмейді.
Кредит картасын пайдаланудың артықшылықтары мен кемшіліктері
| ✅ Кредит картасымен төлем жасау үшін өз ақшаңыз жеткіліксіз болған кезде төлеуге болады | ⛔ Қажетсіз шығындар қаупі — кредит картасымен жоспарлағаннан артық ақша жұмсау оңай |
| ✅ Карта бойынша пайызсыз кезең немесе бөліп төлеу бар | ⛔ Жоғары пайыздық мөлшерлемелер: егер борышкер грейс кезеңі аяқталғаннан кейін картаны жабуға үлгермесе, артық төлем мөлшері үлкен болады |
| ✅ Банктер кэшбек, бонустық мильдерді және басқа да бейілділік бағдарламаларын ұсынады | ⛔ Көптеген банктер кредит картасынан ақша аудару және қолма-қол ақша алу үшін комиссия алады |
Кредит картасы қысқа мерзімге ақша қажет болғанда ыңғайлы қаржы құралы болуы мүмкін. Бірақ қарызды уақытында қайтару керек. Ол ақшаны күтпей тиімді сатып алулар жасауға мүмкіндік береді. Бірақ үлкен ақша сомасы қажет болса және қарызды уақытында қайтара алмаймын деп ойласаңыз, кредит алған жөн.
