Ақшаны есептен шығарудың себептері
Егер картадан ақша алынса, алдымен оның себебін анықтау керек. Себептер әртүрлі болуы мүмкін.
Техникалық ақау. Кейде аударымдар, тауарлар мен қызметтер үшін төлем жасаған кезінде ақша екі рет есептен шығарылуы мүмкін. Мысалы, егер төлем бірден өтпесе және карта иесі растау кодын қайта енгізсе, ақша екі рет алынуы мүмкін. Мұндай жағдайларда ақшаны қайтаруға болады: ол үшін банкке хабарласып, қате туралы хабарлау керек.
Ақша сот шешімі бойынша есептен шығарылды. Егер клиенттің төлем мерзімі өткен кредиті немесе басқа қарыздары болса, оның шоттары бұғатталып, ақша акцептсіз (даусыз) тәртіпте, ескертусіз өндіріп алынуы мүмкін. Есептен шығарылған қаражат кредиторларға аударылады және оларды қайтару мүмкін емес.
Алаяқтық. Алаяқтар ақшаға қол жеткізу үшін карта деректемелерін немесе басқа да деректерді біліп алу үшін әртүрлі әдістерді пайдаланады.
⚠️ Алаяқ өзін банк қызметкері ретінде таныстырып, біреу сіздің атыңызға кредит алуға, шотыңыздан ақша алуға немесе күдікті төлем жасауға тырысып жатқанын хабарлайды. Ол заңсыз операцияны тоқтату үшін карта деректемелерін атауды сұрайды.
⚠️ Кейде алаяқтар зиянкестерден қорғайтын қосымшаны орнатуды ұсынады. Сол қосымша арқылы алаяқтар сізде орнатылған мобильді қосымшаға қол жеткізіп, шоттардан ақша ұрлайды.
Қосымша заңды болып көрінуі мүмкін. Бірақ алаяқтар оны пайдаланушының құрылғысындағы деректерді қашықтан біліп алу немесе ақпаратты өз гаджеттеріне жіберу үшін пайдаланады. Осылайша көптеген адамдар қолданатын әдеттегі қызметтердің көмегімен алаяқтар онлайн-банкингке арналған деректерді немесе карта деректемелерін ұрлайды.
Келесі қосымшаларды ешқашан үшінші тараптардың өтініші бойынша орнатпаңыз:
|
⚠️ Алаяқтар пайдаланушыға поштаға немесе мессенджерге жалған сайтқа сілтеме жібереді. Пайдаланушы бұл таныс дүкеннің, банктің немесе мемлекеттік мекеменің сайты деп ойлайды. Кіру үшін ол сайтқа өзінің жеке мәліметтерін, яғни логин, құпия сөз, ЖСН, карта деректемелерін енгізеді. Алаяқтар картамен төлем жасау немесе интернет-банкингке кіру үшін ақпаратты ұрлайды.
⚠️ Тауарларды сатып алу және сату орындарында алаяқтар жиі кездеседі. Алаяқ сатып алушы ретінде алдын ала төлем жасауды ұсынып, аударым жасау үшін телефон нөмірін, содан кейін SMS арқылы келген кодты хабарлауды сұрайды. Содан кейін алаяқтар еш қиындықсыз банктің мобильді қосымшасына кіріп, ақшаны ұрлайды.
Алаяқтар картаны ұрласа немесе жоғалған картаны тауып алса, ақшаңызды пайдалана алады. Пин-кодсыз банкоматтан ақша алуға болмайды. Бірақ алаяқтар кішігірім төлемдер жасай алады.
Бұл деректерді ұрлаудың ең көп таралған тәсілдері. Алаяқтар әрдайым жаңа әдістерді ойлап табады, сондықтан үнемі сақ болу керек.
Картадан ақша ұрланған жағдайда не істеу керек?
Егер сіз карта бойынша ешқандай операция жасамаған болсаңыз, ақау болмаса және қарызыңыз жоқ болса, сіздің ақшаңызды алаяқтар пайдаланған болуы мүмкін. Ақшаңыздың заңсыз түрде алынғаны анықталғаннан кейін келесі әрекеттерді орындаңыз.
Картаны бұғаттаңыз. Осылайша сіздің қалған ақшаңыз сақталады. Картаны әртүрлі тәсілдермен бұғаттауға болады:
- Банктің мобильді қосымшасында. Қажетті картаны тауып, «Бұғаттау» батырмасын басыңыз.
- Банктің сайтында жеке кабинетте. Әрекетті SMS-код арқылы растау қажет болуы мүмкін.
- Банктің жедел желісі арқылы. Ол әдетте картаның артқы жағында көрсетіледі. Қызметкердің жауабын күтіп, нұсқауларды орындаңыз.
- Банк кеңсесінде. Бөлімшеге барып, маманмен бірге өтемақы туралы өтініш беруге болады.
Ұрлық туралы банкке хабарлаңыз: тез арада байланыс орталығына қоңырау шалыңыз немесе бөлімшеге жүгініңіз. Банк алаяқтық операцияларды тоқтатуы мүмкін.
Егер ақша есептен шығарылған болса, рұқсат етілмеген операцияны өтеу туралы өтініш жазыңыз. Өтініште барлығын түсіндіріп, келіспейтіндігіңізді көрсетіп, ақшаны қайтаруды талап етіңіз. Өтінішті банк кеңсесіне өзіңіз апарыңыз немесе электрондық пошта арқылы жіберіңіз.
«Төлемдер және төлем жүйелері туралы» ҚР заңы бойынша банктің өтінішті қарауға және операцияларды тексеруге 15 күні бар. Бірақ тексеру үшін қосымша ақпарат қажет болса, мерзім ұзарады:
- 30 күнге дейін — Қазақстан шегіндегі төлемдер үшін;
- 60 күнге дейін — Халықаралық операциялар үшін.
Осы мерзім аяқталғаннан кейін банк сізге ақшаны қайтарады немесе себебін көрсете отырып, бас тартуды жібереді.
Полицияға хабарласыңыз. Қаржылық қылмыстарды тергеумен құқық қорғау органдары айналысады, сондықтан оларға ұрлық туралы хабарлауды ұмытпаңыз. Егер банк мәселені шеше алмаса, полицияға жүгініңіз.
Ақша қандай жағдайда қайтарылмауы мүмкін?
Банк екі жағдайда ақшаны қайтарудан бас тартады:
- тексеру кезінде сіздің алаяқтыққа қатысыңыз анықталса;
- картаны қауіпсіз пайдалану ережелерін бұзу әрекеттері анықталса.
Картаны пайдалану ережелері банктік қызмет көрсету шартында сипатталған. Әдетте шартта клиент ақпаратты және төлем құралын қауіпсіз түрде сақтауды қамтамасыз етуге міндетті екені туралы ақпарат көрсетіледі. Бұл үшінші тұлғаларға пин-кодты, CVC және басқа карта деректемелерін, интернет-банкке кіру үшін логин мен құпия сөзді, бір реттік кодты немесе SMS арқылы келген кодты айтуға болмайтынын білдіреді. Егер клиент картаны жоғалтса немесе күдіктенсе, ол бұл туралы Банкке хабарлауға міндетті.
Осы ережелердің кез келгенін бұзу клиенттің ұрлық үшін өзі кінәлі екенін білдіреді, өйткені ол банктің талаптарына мән бермеді. Тиісінше, ақша оған қайтарылмайды.
| Өкінішке орай, осындай жағдайлар болып тұрады. Клиенттер өз карталарының деректемелерін және басқа да жеке деректерді алаяқтарға өз еркімен береді. Бұл жағдайда полиция қылмыскерлерді тапса ғана ақшаны қайтаруға болады. |
Картадағы ақшаны қалай қорғауға болады?
Ұрланған ақшаны қайтару қиын, сондықтан сақтық шараларын қолданған дұрыс.
Алаяқтардан қорғанудың негізгі ережелері:
- Картаны қауіпсіз жерде сақтап, оны ешкімге бермеңіз. Егер сіз картаны жоғалтып алсаңыз немесе оның ұрланғанын байқасаңыз, бұл туралы тез арада банкке хабарлап, картаны бұғаттаңыз.
- Интернет-банкке кіруге немесе шотқа кіруге болатын карта деректемелерін және басқа деректерді ешкімге бермеңіз. Егер сізге банк қызметкерінің атынан қоңырау шалып, күдікті операция туралы хабарласа, телефонды қойып, картаның артқы жағында көрсетілген нөмір бойынша жедел желіге хабарласыңыз. Банк қызметкеріне алаяқтық әрекеті туралы хабарлаңыз.
- Интернетте қауіпсіздік ережелерін сақтаңыз. Мессенджерлерден келген белгісіз сілтемелер бойынша өтпеңіз және күмәнді хабарламаларды ашпаңыз. Тек қорғалған ресурстарды пайдаланыңыз. Қосымшаларды ресми ресірстардан жүктеп алыңыз. Сенімді құпия сөз ойлап тауып, оларды қорғалған жерде сақтаңыз. Жиі пайдаланатын сайттарда екі факторлы аутентификация жүйесін орнатыңыз.
- Картадан ақша алуға шектеу қойыңыз, мысалы, төлем жасау кезінде SMS-растауды орнатыңыз.
- Телефонға күдікті нөмірлерді анықтайтын және бұғаттайтын бағдарламаны орнатыңыз.
- Карта бойынша барлық операциялар туралы уақытында білу үшін банктен келетін SMS немесе push хабарландыруын қосыңыз.
- Картаны ашқан кезде қаржылық қорғауды ресімдеңіз. Егер сіздің ақшаңыз ұрланса, сақтандыру компаниясы өтемақы төлейді. Home Credit банкінде мұндай қызмет DOS және DOS PRO кредит карталары үшін қолжетімді. Сақтандыру клиенттің карта бойынша қарызы болмаса да жарамды.
