Бөлшек салық дегеніміз не: АСР-ді кім қолдануы мүмкін, ерекшеліктері, оған қалай ауысуға болады?

Бөлшек салық режимінің ерекшеліктері

Бөлшек салықтың арнайы режимінің басты ерекшелігі — ҚҚС-тан босату. Жылдық айналым 20 000 АЕК-тен асса да, есепке тұрудың қажеті жоқ.

 

Кәсіпкер компанияның кірісіне салынатын салықты белгіленген мөлшерлеме бойынша төлейді:

• 4% — салық шегерімін қолданбайтын жеке тұлғалар мен компанияларға тауарлар мен қызметтерді сатудан түскен табыстардан;
• 8% — салық шегерімін қолданатын заңды тұлғаларға сатудан түскен табыстардан.

Оған қоса мәслихат өз қалауы бойынша 4% мөлшерлемені екі есе, яғни 2%-ға дейін төмендетуі мүмкін. Бұл арқылы жергілікті билік органдары өз аймағындағы белгілі бір бизнес салаларын, мысалы, ауыл шаруашылығын дамытуды ынталандырады. Заңды тұлғаларға сатудан түскен табыс салығын төмендетуге болмайды.

Бұл режимдегі басқа төлемдер жалпыға бірдей белгіленген және жеңілдетілген режимде сияқты стандартты болып табылады.

Кәсіпкер өзі үшін келесі төлемдерді жасайды:

• МЗЖ (міндетті зейнетақы жарнасы) — жалақыдан 10% (әдетте, есеп айырысулар минимум 85 000 ₸ негізінде жасалады);
• Әлеуметтік аударымдар — жалақыдан 3,5%;
• МӘМСЖ  (міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары) — 1,4 ЕТЖ-дан 5% (2024 жылы 5950₸)
• ЖМЗЖ (жұмыс беруші төлейтін міндетті зейнетақы жарналары) еңбекақы — 2024 жылы жалақыдан 1,5%.

Қызметкерлер үшін келесі төлемдерді жасау қажет:

• МЗЖ — жалақыдан 10%;
• Әлеуметтік аударымдар — МЗЖ-ны шегергенде жалақыдан 3,5%;
• МӘМСЖ — жалақыдан 2%;
• МӘМС (медициналық сақтандыру үшін жасалынатын аударымдар) - жалақыдан 3%;
• ЖТС — МӘМСЖ, МЗЖ және АЕК 14 есе мөлшерде алдын ала шегерілген жалақыдан 10%;
• ЖМЗЖ — 2024 жылы жалақыдан 1,5%.

Бөлшек салықтың арнаулы салық режимін кім қолдануы мүмкін?

Бұл режимді келесі жағдайларда пайдалануға болады:

 

• компаниядағы қызметкерлер саны 200-ден кем;
• компанияның жылдық табысы 600 000 АЕК-тен аспайды (2024 жылы 2 215 200 000 ₸);
• компанияның қызмет түрі ҚР Үкіметінің 2023 жылғы 22 мамырдағы №393 Қаулысымен бекітілген тізімге кіреді.

Бұл тізімде 364 қызмет түрі бар. Оларға бөлшек сауда, өндірістің әртүрлі салалары, құрылыс, жөндеу, тасымалдау, ауыл шаруашылығы және басқа да көптеген бизнес салалары жатады. Егер компания бірнеше қызмет түрімен айналысса, бірнеше ЭҚЖЖ кодтарын көрсетуге болады, бірақ олардың барлығы осы тізімде болуы тиіс.

Бөлшек салықтың артықшылықтары мен кемшіліктері

Арнаулы салық режимінің негізгі артықшылықтары — жалпыға бірдей белгіленген режиммен салыстырғанда төмен мөлшерлеме, әлеуметтік салықтан және ҚҚС-тан босату. Сондықтан ол көптеген кәсіпкерлер үшін тиімді болып табылады.

Бөлшек салықтың арнаулы салық режимінің басты кемшілігі — бөлек есеп. Бұл режимде екі түрлі мөлшерлеме болғандықтан, жеке және заңды тұлғалармен жұмыс істеу бойынша екі салық тіркелімін жүргізу қажет. Арнаулы салық режимінің тағы бір кемшілігі — тоқсан сайынғы есеп беру (оңайлатылған режимдегідей жарты жылдық емес).

Кестеде бөлшек салық пен негізгі салық режимдерінің негізгі айырмашылықтары көрсетілген.

Бөлшек салыққа кімге ауысу жөн?

Барлық артықшылықтарға қарамастан, жаңа арнаулы режим бәріне бірдей сәйкес келмейді. Жалпыға бірдей белгіленген салық режимімен салыстырғанда, ол төмен мөлшерлеменің арқасында тиімді болып табылады. Бірақ жеңілдетілген режимнен ауысқан кезде кәсіпкер кейде пайда көрмейді. Салық жүктемесі нақты шарттарға байланысты болады және пайданы әрбір жағдайда жеке түрде есептеу керек.

Оңайлатылған салық режимінде жұмыс жасайтын екі жеке кәсіпкерлікті салыстырайық. Қызметкерлер жоқ мысалды қарастырайық: жұмысқа орналастыру нәтижеге әсер етпейді, өйткені жұмыс беруші қызметкерлер үшін кез келген салық режимінде бірдей төлейді.

Мысал 1. Кәсіпкердің жарты жылдағы табысы — 40 млн ₸, яғни ол ҚҚС бойынша есепте тұр. Тауарлар мен қызметтерді тек заңды тұлғаларға сатады. Салық салудың жеңiлдетiлген режимiндегі салық жүктемесін есептеп көрейік.

Ай сайынғы әлеуметтік төлемдер:

Барлығы айына төленуге жататын сома:

Алты айдағы барлық төлемдердің сомасы:

Бөлшек салыққа ауысқан кезде кәсіпкер алты айға ЖТС + ӘС төлейді:

Әлеуметтік төлемдердің мөлшері өзгермейді. Сол кезең үшін салықтардың жалпы сомасы:

Жаңа режимге көшу кезінде салық жүктемесі екі есе азайды.

Мысал 2. Жеке кәсіпкер тек жеке тұлғалармен жұмыс істейді. Оның жартыжылдық табысы — 5 млн ₸, сондықтан ол ҚҚС төлемейді. Алты айға салықтарды есептеп көрейік.

Ай сайынғы әлеуметтік төлемдермен бірге бізде келесі сома шығады:

Бөлшек салыққа көшкен кезде жартыжылдық төлем:

Яғни жеңілдетілген салық режимі 50 000 теңгеге тиімді болып табылады.

Есептілік түрлері және оны тапсыру мерзімі

Бұл ретте бөлшек салықтың арнаулы салық режимінінің осы түрі бойынша тоқсан сайын есеп беру қажет. Жылына 4 рет декларацияны тапсыру және салық төлеу қажет.

Декларация 913.00 нысаны бойынша толтырылады.

Бұдан басқа кәсіпкер сол мерзімде 200.00 нысаны бойынша қызметкерлердің салықтары бойынша есептілікті тапсыруы тиіс.

Бөлшек салыққа қалай ауысуға болады?

Бөлшек салыққа жалпыға бірдей белгіленген салық режимінен немесе кез келген басқа режимнен ауысуға болады. Ол үшін салық хабарламасын қағаз түрінде немесе онлайн egov.kz порталы арқылы жұмыс орны бойынша салық органына тапсыру қажет. Жаңа режим келесі айдың 1-нен бастап жұмыс істей бастайды.

Егер кәсіпкер ҚҚС төлесе, хабарлама жіберілгенге дейін 5 жұмыс күні бұрын салық органына есептен шығару туралы өтінішті жіберу қажет.