Заң бойынша және іс жүзінде қандай жас шектеулері бар?
Қазақстан заңнамасына сәйкес кредитті 18 жастан бастап ресімдеуге болады. Кредит алу үшін максималды жас заңда белгіленбеген: теориялық тұрғыдан кредитті 70 жаста да, 80 жаста да алуға болады. Бірақ іс жүзінде олай емес.
Банктерде әлеуетті қарыз алушылардың жасына қатысты өз саясаты бар.
🧑 Таңдаулы санат — 30-55 жас аралығы. Егер кредиттік тарих жақсы болса, бұл санаттағы адамдарға кредит тиімді шарттармен мақұлдануы мүмкін.
🧒 Банктер жас адамдарға кредит бергенде оларды мұқият тексереді: өйткені көбінесе олардың тұрақты жұмысы болмайды, көбісі әлі оқиды, сондықтан оларға ата-аналары материалдық жағынан көмек береді. Сондықтан көптеген қаржы ұйымдарында кредит тек 21 жастан, кейде 23 жастан бастап беріледі.
🧓 55 жастан асқан адамдарға банктер көбінесе кредит бермейді. Банктер әдетте кредит беру үшін жас бойынша шектеуді белгілейді. Кейбір ұйымдар қарызды 75 жасқа дейінгі клиенттерге мақұлдайды, ал басқа ұйымдар 65 жастағы клиентке мақұлдамауы мүмкін
Неге банктер зейнеткерлерге кредит бергісі келмейді?
Кредит беру кезінде банктер тәуекелді азайту үшін әлеуетті клиенттердің төлем қабілеттілігін тексереді. Бұл тұрғыда зейнеткерлер келесі себептерге байланысты аса сенімді санатқа жатпайды:
💴 Егер адам қосымша жалақысыз бір зейнетақыға өмір сүрсе, оның кредит төлеуге ақшасы жетпейді.
🚑 Егде жастағы адамдар жиі түрде ауруы мүмкін. Егер қарыз алушы емделуге мәжбүр болса, ол жұмыс істей алмай, дәрі-дәрмекке көп ақша жұмсайды. Яғни ол қарызды төлей алмауы мүмкін.
➕ Адамдар 100 жыл немесе одан да көп жыл өмір сүре алады, бірақ банктер статистикаға назар аударады: соңғы деректер бойынша Қазақстанда орташа өмір сүру ұзақтығы 74,4 жылды құрайды. Қарыз алушы қайтыс болған жағдайда кредит мұрагерлеріне беріледі. Бірақ егер оның туыстары болмаса немесе олар мұрадан бас тартса, банкке ақшаны қайтарып алу қиынға соғады.
Жас кредит шарттарына қалай әсер етеді?
Егер банктер зейнеткерлерге кредитті мақұлдаса, онда олар көбінесе мерзімге, кредит сомасына шектеулер қояды немесе арнайы шарттар ұсынады. Бұл тәуекел деңгейін азайту үшін қажет.
Мерзім. Клиенттің жасы неғұрлым үлкен болса, оған соғұрлым ұзақ мерзімді кредит алу қиынға соғады. Банк 15-20 жылдық ипотекаға қарағанда 1-2 жылдық тұтынушылық кредитті мақұлдайды.
Сомасы. Кейбір қаржы ұйымдары зейнеткерлерге несие мөлшерін шектейді, бірақ бәрі ішкі саясатқа байланысты болады. Мысалы, Home Credit банкінде 23-75 жас аралығындағы клиенттер 8 млн ₸ дейін онлайн-кредит ресімдей алады.
Сақтандыру. Кредитті қайтару мүмкіндігін арттыру үшін банк үлкен жастағы қарыз алушыға қаржылық қорғауды ұсынуы мүмкін. Сол кезде, мысалы, клиент аурып қалса, қарызды сақтандыру компаниясы төлейді. Бұл ретте қарыз алушы артықшылыққа ие болады - қаржылық қорғауды ресімдеу кезінде пайыздық мөлшерлеме төмендейді. Сақтандыру ерікті түрде ресімделеді, бірақ онсыз зейнеткерге қарыздан бас тартылуы мүмкін.
Кредитті мақұлдау мүмкіндігін қалай арттыруға болады?
Негізі 65 жастан кейін де тиімді шарттармен кредит алуға болады. Төлем қабілеттілігін растау үшін келесі кеңестерді ұсынамыз.
- Кредиттік тарихыңызды жасартыңыз. Жастан бөлек қарыз алушыларды бағалаудың басқа да критерийлері бар. Банктер үшін кредит беру кезінде кредиттік тарих маңызды болып табылады. Егер ол жақсы болса, мақұлдау мүмкіндігі жоғары болады.
Кредиттік тарихты жылына бір рет Мемлекеттік немесе Бірінші кредиттік бюрода тегін сұрауға болады. Егер сіз есепте қате тапсаңыз — мысалы, банк өтелген кредитті жаппаған болса — кредиттік бюроға өтініш жіберіңіз.
- Қосымша табыс көзін көрсетіңіз. Егер сіз кредит алуға дайын болсаңыз, сізде қосымша табыс болуы маңызды. Табыс мөлшерін растайтын құжаттарды дайындап, оларды кредит алуға өтінімге қосыңыз.
- Қосалқы қарыз алушыны немесе кепілгерді табыңыз кепілкерді . Бұл сіздің туысыңыз немесе досыңыз болуы мүмкін. Қосалқы қарыз алушы негізгі қарыз алушымен тең борыштық міндеттемелер бойынша жауапты болады (бұл ретте оған сізбен бірге кредитті іс жүзінде төлеудің қажеті жоқ). Ал кепілгер ай сайынғы төлемдер үшін жауап бермесе де, қарызды қайтаруға кепілдік береді. Қандай да бір мәселелер туындаған жағдайда банк кепілгерге жүгінеді. Бірлескен қарыз алушының немесе кепілгердің болуы кредитті мақұлдау мүмкіндігін арттырады.
- Мүлікті кепілге беріңіз. Кепіл болса, банктің кредитті мақұлдау мүмкіндігі артады — бұл жағдайда қарыз алушының жасы маңызды емес.
- Сол банкте депозит ашыңыз. Шотта ақшаның болуы сіздің төлем қабілеттілігіңіздің кепілі болады және кредитті мақұлдау мүмкіндігін арттырады.
Басты ақпарат: Қазақстанда зейнеткерлерге кредит беріле ме?
- Жас кредитті мақұлдау мүмкіндігіне әсер етеді: 65 жастан кейін кредит алу қиынға соғады. Банктер зейнеткерлерге кредит бергісі келмейді, өйткені олардың төлем қабілеттілігіне сенімді болмайды.
- Қарызды мақұлдау мүмкіндігін арттыру үшін клиент банкті қарызды қайтара алатындығына сендіруі керек. Ол үшін қосымша кірісті көрсетуге, қосалқы қарыз алушыны немесе кепілгерді тағайындауға, мүлікті кепілге беруге болады.
- Кредитті алу кезінде сақтандыруды ресімдеуге келіскен жөн: бұл пайыздарды азайтуға және қарыздың мақұлдану мүмкіндігін арттыруға көмектеседі.
