Кредит бойынша төлем мерзімін кешіктіруге дейін не істеуге болады?
Сақтандыруды ресімдеу. Кредиттер көбінесе ұзақ мерзімге, яғни 3, 5 немесе 7 жылға алынады. Ал ипотека мерзімі 30 жылға дейін де болуы мүмкін. Осы уақыт ішінде қарыз алушы әртүрлі жағдайларға тап болуы мүмкін: ол қатты ауырып қалуы, жұмысынан айырылуы немесе тіпті қайтыс болуы мүмкін.
Сақтандыру күтпеген жағдайлардан қорғайды. Егер қандай да бір жағдай орын алса, сақтандыру компаниясы кредит бойынша қарызды өтейді.
Қарызды қайта қаржыландыру. Кредиттік жүктемені азайту үшін қарыз алушы ағымдағы кредитті өтеу үшін басқа банкте жаңа кредит алуы мүмкін. Егер жаңа банк ай сайынғы төлемдерді қысқартатын төмен мөлшерлемені немесе ұзартылған өтеу мерзімін ұсынса, бұл тәсілді қарастырған жөн. Қайта қаржыландыру бірнеше кредиті бар адамдарға ыңғайлы: оларды барлық кредиттерді біріктіріп, айына бір рет бір кесте бойынша төлейді.
Біз Home Credit Bank-те 5 жылға дейінгі мерзімге 10 млн теңгеге дейінгі сомаға қайта қаржыландыруды ұсынамыз. Кредитті банк бөлімшесінде ресімдеп, онлайн сайтта немесе қосымшада өтеуге болады.
Егер кредит мүлдем төленбесе, не болады?
Егер кредит бойынша төлем мерзімі кешіктірілсе, кредитордың әрекеттері кредиттің мерзіміне байланысты болады.
Егер төлем бірнеше күнге кешіктірілсе, банк күн сайын төлем сомасының 0,5% мөлшерінде тұрақсыздық айыбын есептейді. Төлем мерзімінің мұндай кешіктірулері көбінесе ақшаның шотқа бірден түспеуінен туындайды. Сондықтан төлем мерзіміне дейін кем дегенде 5 күн бұрын төлеген дұрыс.
Төлем мерзімі 20 күнге дейін кешіктірілген жағдайда сізге банк маманы қоңырау шалады. Ол қарызды өтеу қажеттілігі туралы айтып, оның сомасын атайды да, төлемеудің салдары туралы ескертеді. Сонымен қатар қызметкер сізге банкке жүгініп мәселені шешуге құқығыңыз бар екенін айтады.
Төлем мерзімі 30 күннен артық мерзімге кешіктірілсе, банк келесі шараларды қолдануы мүмкін:
- бұл шара кредит шартында қарастырылған жағдайда, шотыңыздан ақша алуы мүмкін;
- қарызды коллекторлық агенттікке беру;
- сот арқылы ақшаны қайтаруды талап ету.
| Егер сіздің қарызыңыз коллекторларға тапсырылса, агенттік қызметкерлеріне өз өкілеттіктерін асыра қолдануға жол бермеңіз. Олар сізге қоңырау шалуға, хабарлама жазуға, аптасына 3 ретке дейін жеке кездесуге, туыстарыңыз бен әріптестеріңізге хабарласуға құқылы. Бірақ егер коллекторлар сізді түнде және демалыс күндері мазаласа, үйіңізге ескертусіз келсе, сізді қорқытса — бұл заңды тікелей бұзушылық және сотқа жүгінуге себеп болып табылады. Құқықтар мен тыйымдардың толық тізімі Коллекторлық қызмет туралы Заңның 5-бабында келтірілген. |
Қарыз алушы үшін ең тиімсіз шара — сотқа жүгіну. Өйткені бұл жағдайда борышкер кредитті пайызбен және айыппұлмен төлеп қана қоймай, сот шығындарын өз есебінен өтейді.
Кредиторларға ақшаны қайтару үшін сот борышкердің мүлкін сату туралы шешім шығарып, банктік шоттарды бұғаттауды талап етуі мүмкін. Кепілге салынған пәтер (ипотека жағдайында) қарыз алушының жалғыз тұрғын үйі болса да, сатылады. Автокредит қайтарылмаған кезде көлік те осылай сатылады. Қарызды өтегенге дейін шетелге шығуға болмайды.
Кредитті төлемеу үшін қылмыстық жауапкершілік те бар. Борышкер сот шешімін орындамаған жағдайда алты айдан кейін ол жауапкершілікке тартылуы мүмкін. Ең соңғы шара — үш жылға дейін бас бостандығынан айыру. Егер сіз қарызды төлеуден әдейі жалтарсаңыз, мысалы сот орындаушыларынан жасырынсаңыз немесе оларға жалған ақпарат берсеңіз, қылмыстық жауапкершілікке тартылатын боласыз.
| Төлем мерзімі кешіктірілген жағдайда кредитор бірінші күннен бастап тұрақсыздық айыбын есептейді де, қарыз сомасы өсіп тұрады. Сонымен қатар банк төлем туралы ақпаратты Бірінші немесе Мемлекеттік кредиттік бюроға жібереді. Кредиттік тарихыңыз нашар болса, болашақта кредит алу қиынға соғуы мүмкін. |
Кредит бойынша төлем мерзімі кешіктірілген жағдайда қарыз алушы не істеу керек?
Банкке хабарлаңыз. Егер сіз қаржылық қиындықтарға тап болып, жақын арада қарызды өтеу сіз үшін мүмкін емес болса, кредиторлардан жасырынбаңыз. Қызметкер сізге қоңырау шалса, жағдайды түсіндіріп көріңіз немесе банкке хабарласыңыз. Негізінен оны төлем мерзімі кешіктірілгенге дейін істеген дұрыс. Сонда айыппұлдар есептелмейді. Бірақ заң бойынша сізде банкке қарызды төлеу туралы жазбаша өтініш беру үшін төлем мерзімі өткен сәттен бастап 30 күн бар.
Өтініште кредитті уақытша төлей алмау себебін көрсетіп, дәлелдемелерді ұсыну керек. Мысалы, егер сіз жұмыстан айырылсаңыз, еңбек кітапшасының көшірмесін немесе жұмыс берушіден алған анықтаманы ұсынуға болады. Егер денсаулық жағдайына байланысты жұмыс жасау мүмкін болмаса, еңбекке жарамсыздық парағын, медициналық мекеме ұсынған анықтаманы және т.б. құжаттарды ұсынуға болады.
Төлемеу себебін негіздеуден басқа, кредиторға қарыз мәселесін шешудің өз нұсқасын ұсыну қажет.
Мәселені шешу әдісі туралы келісіңіз. Заң бойынша банк қарыз алушының шарттарына келісуге міндетті емес. Бірақ клиент өз мәселелерін шешіп, банкке қарызды қайтаруы маңызды. Сондықтан банктер қарызды қайта құрылымдап, яғни қолданыстағы кредит шартының талаптарын өзгертуі мүмкін.
Ұсынылатын шаралар:
- Төлемді белгілі бір мерзімге кейінге қалдыру (бір жылдан артық емес).
- Кредитті басқа тәсілмен өтеу. Мысалы, аннуитеттік төлемдер сараланған төлемдерге ауыстырылуы мүмкін. Бұл жағдайда қарыз алушы ай сайын негізгі қарыздың тұрақты сомасын төлейді, ал қалдық бойынша пайыздар әр төлем сайын азаяды.
- Кредит шартының мерзімін ұзарту. Бұл жағдайда ай сайынғы төлем сомасы аз болады.
- Қарыздың бір бөлігін кешіру. Мысалы, банк есептелген айыппұлдар мен өсімпұлдарды жоюы мүмкін.
- Сыйақы мөлшерлемесін төмендету. Негізгі қарыз өзгеріссіз қалады, бірақ пайыздар азаяды.
- Валютаны өзгерту. Егер қарыз алушы кредитті доллармен немесе еуромен алса, қарыз қалдығы теңгеге аударылуы мүмкін. Бұл жағдайда бағам есепке алынып, сома азаяды.
Ипотека немесе автокредит жағдайында борышкердің мәселені шешудің қосымша нұсқалары бар:
- кепілге салынған мүлікті банкке беру;
- оны сатып, түскен ақша есебінен қарызды өтеу;
- кредит бойынша міндеттемелерді пәтер немесе көлік сатып алған адамға тапсыру.
Банк өтінішті 15 күн ішінде қарайды. Шешімге қарыз алушының қаржылық жағдайы, кредитті төлем мерзімі кешіктірілгенге дейін төлеу тәртібі, төлем қабілетсіздігінің себебі және дәлелдемелердің сенімділігі әсер етеді. Нәтижесінде банк үш жауап нұсқасының бірін береді:
- қарыз алушымен келісім, қарызды ол ұсынған тәсілмен қайта құрылымдауға келісу;
- кредит шартының талаптарын өзгертудің өз нұсқасын ұсыну;
- шешімнің себебін түсіндіріп, бас тарту.
Егер банкпен бұл мәселені шешу мүмкін болмаса, келесі 15 күн ішінде ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне жүгінуге болады. Бұл ретте сіз мәселені шешуге тырысқаныңызды растайтын құжаттарды ұсынуыңыз қажет. Мысалы, өтініштің көшірмесін және банктің себепсіз бас тартуын растайтын құжаттарды беруге болады. Агенттік кредит ұйымының жұмысын тексереді.
Ақша болмаса, не істеу керек?
Бұл әдістерді қаржылық жағдайды болашақта жақсарту мүмкін болған кезде қолдануға болады. Егер жақын арада жағдай түзетілмесе және борышкер кредитті төлей алмаса, онда өзін банкрот деп тану шарасы ғана қалады.
Банкроттық мәртебесінде кредиторлар қарыздың қалған бөлігін қайтаруды талап етуді тоқтатады. Бұл жағдайда айыппұлдар, коллекторлар және сот болмайды. Бірақ қаржылық еркіндік мүлкінен айырылуға болады. Пәтер, көлік, учаске немесе басқа мүлік — егер бұл жалғыз тұрғын үй болмаса — қарыздың кем дегенде бір бөлігін өтеу үшін сатылады. 5 жыл ішінде банкрот кредит немесе басқа қарыз ала алмайды. Бірақ процедураға да ақша төлеу қажет болады: құжаттарды ресімдеудің қыр-сырын түсіну үшін заңгерлерге жүгінуге тура келеді.
