Неліктен Банктің еуропалық акционерлері Қазақстанның болашағына, банк нарығының өсуіне және HCB менеджерлер тобының тәжірибесіне сенеді?
2023 жылғы аудиттелген есеп банктің негізгі көрсеткіштерінің өсуін көрсетті. Home Credit Bank басқарма төрағасы Кирил Бачваров сол көрсеткіштерге қалай жеткенін айтып берді.
2023 жылы банк клиенттерге көбірек кредит беріп, пайыздық кірісті арттырды. Клиенттердің қай санаты бойынша осындай нәтиже шықты?
- Осылайша 2023 жылы кредиттік портфель 39%-ға өсті. Егер әртүрлі салаларға келетін болсақ, екі жыл бұрын қабылданған стратегияға сәйкес біз бөлшек сауда саласында белсенді жұмыс істей бастадық және банктің жас клиенттер санаты қарқынды түрде өсуде. 2023 жылдың соңында қарыз алушылар арасында жас жігіттер көп болды, олардың үлесі 35%-дан 42%-ға дейін өсті. Бұл жас клиенттердің цифрлық түрде тәжірибелі болуына байланысты. Ал банк болса өз кезегінде мобильді қосымшаны клиентпен байланыстың негізгі арнасы ретінде қарастырады.
Біздің жиынтық кредит портфеліміздің 85%-ы бұрынғыша ақшалай кредиттеу болып табылады. Қалған көлем тауарларды тұтынушылық кредиттеу және кредит карталары болып екіге бөлінеді. Біздің үздік кредит өніміміз — кредит карталары нарығында көшбасшы болып табылатын OZEN картасы. Бұл 2 млн теңгеге дейін лимиті бар алты айға бөліп төлеу картасы. Ол бойынша Қазақстанда да, шетелде де төлем жасауға болады. Картадан ақша алу және аудару үшін комиссия жоқ. Клиентке бөліп төлеу және ақшалай кредит бөлек мақұлдаусыз қолжетімді. Ай сайын OZEN картасын 15 мыңға жуық жаңа клиент ашуда. Сондай-ақ өткен жылы банк клиенттері 497 мың дебет картасын ашты. Бұл 2022 жылмен салыстырғанда екі есе артық. Ал сатып алу көлемі бір жылда 2,2 есе, яғни 46 млрд теңгеден 102 млрд теңгеге дейін өсті.
Банкте кредиттеу саны өскен сайын клиенттер тарапынан төлем мерзімін кешіктіру қаупі де артады. 2023 жылы банкте 90 күннен артық уақытқа төлем мерзімін кешіктіру үлесі 2022 жылғы деңгейде қалды, яғни 5%-дан аспады. Банк кредит портфелінің сапасымен қалай жұмыс істейді?
— Біздің бөлшек кредит бойынша төлем мерзімін кешіктіру деңгейіміз нарық бойынша орташа көрсеткішті құрайды. Кредиттік ұсынысты көбейтіп, біз өз алдымызға кредиттік тәуекелді белгілі бір деңгейде ұстау міндетін қойдық. Тәуекелдер тұрғысынан банктегі ең жақсы А сегментінің үлесі бір жыл бұрын 20-30%-ды құрады, ал қазір — 60%-ды құрайды. Бұл нәтижеге екі негізгі фактор ықпал етті. Біріншіден, біз портфелімізді тиімді басқару үшін сенімді клиенттердің кредиттік тәуекел деңгейін талдау бойынша жұмысымызды жақсартқымыз келеді. Екіншіден, біз борышкерлермен жұмыс істеген кезде оларға көмектесеміз. Клиенттің 600 теңгеге дейінгі шағын қарыздарын есептен шығарамыз, өйткені мұндай қарыздар бойынша өндіріп алу шығындары қарыздардың өзінен артық болады.
Өткен және ағымдағы жылы Home Credit Bank-те бөлшек сауда депозиттер бойынша ең тартымды мөлшерлемелердің бірі болды. Банктің клиенттерге мұндай ұсыныс жасауы қаржылық жағынан қаншалықты тиімді?
— Бизнесіміздің пайдасы көптеген екінші деңгейдегі банктерге қарағанда жоғары. Сондықтан кредиттік портфельді кеңейту мүмкіндігіміз бар. Бізде мөлшерлемелер көлемі басқа болса да, олар нарықта бәсекеге қабілетті болып қала береді. Бұл барлық банктердің стандартты мәселесі, егер кредиттер мерзімі депозиттерге қарағанда ұзағырақ болса, бұл пайыздық тәуекелдердің пайда болуына әкеледі. Кредиттерді тиімді түрде басқару үшін біз нарыққа қарағанда мерзімі ұзақ депозиттер бойынша көбірек төлеуге дайынбыз.
Бізде өтімділік бойынша қатаң ішкі талаптар бар. Бұл тек пруденциалдық нормативтер емес. Біз өтімділікті бағалаудың одан да консервативті критерийлерін қолданамыз. Біздің модельдеу формуламыз өтімділіктің барлығын ескермейді, тек депозиттердің, ағымдағы шоттардың, банктік депозиттік сертификаттардың және біз сенімді деп санайтын облигациялардың пайызын ғана ескереді. Яғни, нарықтың күтпеген жағдайлары үшін қосымша қауіпсіздік қорын жасаймыз. Нәтижесінде біз барлық өтімділіктің төрттен бірін есептемейміз және оны кредиттеуге жібермейміз. Бұл ретте біз бұл өтімділікті сақтап, оны Ұлттық Банктің шоттарына орналастырып төлейміз. Бұл Home Credit Bank тұрақтылығының бір белгісі.
Осы және басқа да бастамалар айтарлықтай нәтиже берді: депозиттер мен сертификаттар 251 млрд теңгеден 373 млрд теңгеге, яғни 48,6%-ға дейін өсті. Портфель мерзімінің ұзақтығы мен тұрақтылығы да өсті: бөлшек сауда портфелінің 60%-дан астамы жинақ депозиттері мен банктік депозиттік сертификаттардан тұрады. Бұл біздің клиенттеріміздің сенімінің жоғары деңгейін көрсетеді. Біз бәсекеге қабілетті мөлшерлемелерді, сапалы қызмет көрсетуді және инновациялық шешімдерді біріктіруге негізделген стратегиямыздың тиімділігі дәлелденді деген сенімдеміз. Бұл Банктің одан әрі өсуіне және Қазақстанның барлық қаржы нарығының тұрақтануына ықпал ететін болады.
Бір жыл бұрын сіз комиссиялық кірісті ұлғайту жоспарлары туралы айтқан болатынсыз. Осы бағыттағы банктің жұмысын қалай бағалайсыз?
— Біз пайыздық емес кірісті негізінен ШОБ клиенттері арқылы арттыруға тырысамыз. Өткен жылдың тамыз айында біз кәсіпкерлерге арналған жеті айлық нөлдік тарифті ұсынатын қосымшаны іске қостық. Тек сәуір айынан бастап біз комиссияны есептей бастадық және қазір комиссиялық түсімдердің өсуін көріп отырмыз. Жарты жыл ішінде біз ШОБ клиенттерінің базасын 11 мыңға дейін арттырдық. Бүгін біз жеке кәсіпкерлер үшін де, ЖШС үшін де сыртқы экономикалық қызмет пен ел ішінде бизнесті жүргізу үшін үздік өнімдер бар ыңғайлы онлайн-банкингті ұсынамыз. Онда кез келген басқа банктің клиенттеріне QR-код арқылы тауарларды бөліп төлеуге сату мүмкіндігі бар. Бұл, әрине, ШОБ жұмысын айтарлықтай жеңілдетеді.
Банк акционерлері 2023 жылдың қорытындысы бойынша дивидендтер төлемеуге шешім қабылдады. Бөлінбеген пайда қандай мақсаттарға жұмсалады?
— Ақша күтпеген жағдайлар қаупі кезінде көмектесетін капиталды қолдау үшін қажет. Капитал неғұрлым көп болса, даму соғұрлым тез болады. Акционерлер пайданы банкте қалдырған кезде пайда тез өседі. Осылайша акционерлер қазақстандық нарыққа және біздің командамызға өз сенімдерін білдірді. Home Credit Bank дамуға көп инвестиция салады. Мысалы, биыл біз бөлшек сауда клиенттеріне арналған мобильді қосымшаны жаңарттық. Сонымен қатар біз ресурстарды бөліп, Open API-дің барлық бағыттарын іске қосуды жоспарлап отырмыз.