Салық салу — Қазақстандағы жаңадан бастап келе жатқан кәсіпкерлер үшін ең күрделі тақырыптардың бірі. Барлық салықтар мен алымдардың ішінде ҚҚС (қосылған құн салығы) ерекше орын алады. ҚҚС-ты кім төлеуге міндетті? Қандай жағдайда ҚҚС-сыз жұмыс істеуге болады? Өміріңізді қиындатпайтын салық режимін қалай таңдау керек?
Бұл мақалада Қазақстандағы шағын бизнеске осы сұрақтарға нақты әрі түсінікті жауаптар беріледі. ҚҚС дегеніміз не, ол қалай жұмыс істейді, оны кім міндетті түрде төлеу керек және қандай салық режимдері ҚҚС-сыз заңды түрде қызмет жүргізуге мүмкіндік беретінін толық қарастырамыз.
Home Credit Bank кәсіпкерлерді олардың даму кезеңдерінде қолдауға ұмтылады, ал салықты дұрыс жоспарлау табыстың маңызды факторларының бірі болып табылады.
Ең алдымен осы салықтың мәнін нақты түсіну маңызды. Бұл сізге көптеген қателіктерден сақтанып, бизнесіңіздің қаржылық моделін дұрыс құруға көмектеседі.
ҚҚС «қосылған құн салығы» деген сөзді білдіреді. Бұл жанама салық, яғни оны кәсіпкер өз қаражатынан емес, соңғы тұтынушы төлейді. Салық тауар, жұмыс немесе қызмет бағасына қосылады. Оның мәні — мемлекет өндіріс пен сатудың әр кезеңінде қосылған құнның бір бөлігін бюджетке алады.
Қарапайым тілмен айтқанда, ҚҚС дегеніміз — компания сатып алған материалдар немесе тауарларға қосатын үстеме баға. Осы айырмашылықтан (қосылған құннан) салық төленеді. Неге мемлекетке ҚҚС керек? Бұл — ел бюджетін толықтырудың негізгі көздерінің бірі, ол кейін әлеуметтік қажеттіліктерге, инфрақұрылымға және басқа мемлекеттік шығындарға жұмсалады.
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кәсіпкерлердің кейбір бөлігі ҚҚС төлеуге міндетті емес. ҚҚС бойынша тіркеуге тұру міндеті компанияның жылдық айналымы белгіленген минималды шектен асқан жағдайда туындайды. Кірісі осы шекке жақындаған әрбір кәсіпкер өз айналымын мұқият бақылауы керек.
Осылайша, ҚҚС салық төлеушісі болып табылатын субъект — бұл ҚҚС төлеуші ретінде тіркелген жеке кәсіпкер немесе Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС). Тіркелгеннен кейін кәсіпкер өз тауарлары мен қызметтерінен ҚҚС есептеп, салық көрсетілген шот-фактураларды әзірлеп, оны уақытында бюджетке аударуға міндетті. Нәтижесінде, ҚҚС бюджетке төленеді, бұл ретте кәсіпкердің тауарлар немесе қызметтер сатып алу кезінде төлеген салығы шегеріледі.
Қазақстан заңнамасы шағын бизнеске бірнеше салық режимін ұсынады, олар белгілі бір шарттар сақталған жағдайда ҚҚС-сыз заңды түрде жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Көптеген Жеке кәсіпкерлер мен ЖШС үшін Қазақстанда жеңілдетілген салық режимі ең тиімді болып табылады. Бұл режим салықтық жүктемені айтарлықтай төмендетіп, есеп жүргізуді жеңілдетеді. Жеңілдетілген режимді қолданатын кәсіпкерлер бірнеше салық түрінен босатылып, оларды кірістен алынатын бірыңғай төлеммен ауыстырады.
Бұл режимнің біздің тақырыпқа қатысты басты артықшылығы — жылдық айналым белгіленген шектен асқанға дейін ҚҚС-сыз жұмыс істеу мүмкіндігі. Бұл ретте жеңілдетілген режимдегі бірыңғай салық мөлшерлемесі ең төмен мөлшерлемелердің бірі болып табылады. Бұл енді дамып келе жатқан бизнес үшін ең қолайлы нұсқа.
Дұрыс салық режимін таңдау — кез келген бизнес үшін маңызды шешім. Қазақстанда әртүрлі көлем мен қызмет түріне арналған бірнеше салық режимдері бар. Шағын және орта бизнеске арналған негізгі салық режимдері:
- шағын бизнес субъектілеріне арналған арнайы салық режимдері (АСР):
- Патент негізіндегі АСР;
- Жеңілдетілген декларация негізіндегі АСР (яғни, жеңілдетілген режим);
- Арнайы мобильді қосымшаны қолдану негізіндегі АСР;
- Бөлшек салық режимі;
- жалпы белгіленген салық режимі.
Әрбір осы салық режимінің жеке кәсіпкерлер мен ЖШС үшін табысқа, қызметкерлер санына және қызмет түріне байланысты өз шектеулері бар.
Көптеген кәсіпкерлер ҚҚС төлеуден аулақ болғысы келгенімен, кей жағдайларда ҚҚС бойынша ерікті тіркелу коммерциялық жағынан тиімді әрі тіпті міндетті болып табылады.
Егер негізгі клиенттеріңіз бен серіктестеріңіз — ҚҚС төлеушілер болып табылатын ірі компаниялар болса, ҚҚС-сыз жұмыс істеу сізге кедергі болуы мүмкін. Мұндай компаниялар ҚҚС төлеуші жеткізушілермен жұмыс істеуді жөн көреді, себебі олар төленген салық сомасын есептен шығара алады. Мемлекеттік сатып алуларға қатысқанда да ҚҚС төлеуші мәртебесі жиі міндетті талап болып табылады.
ҚҚС-ты қайтару — бұл компания өз жеткізушілеріне төлеген ҚҚС сомасы өз тауарларын немесе қызметтерін сатқандағы есептелген ҚҚС сомасынан артық болған жағдайда, сол артық төленген соманы бюджеттен қайтарып алатын процесс. Бұл мәселе көбінесе экспорттаушыларға қатысты болады, себебі экспортқа шығарылатын тауарларға нөлдік мөлшерлеме бойынша салық салынады. Салық кезеңі бойынша декларация тапсыра отырып, компания «ҚҚС-ты қайтарамыз» деп мәлімдей алады және тексеруден кейін бюджеттен қаржы алады.
Бастапқы кезеңде дұрыс салық жүйесін таңдау болашақта сізге көп уақыт пен ақша үнемдеуге көмектеседі. Сенімді қаржылық серіктес ретінде Home Credit Bank бірнеше пайдалы кеңеспен бөліседі.
Ең алдымен, жоспарланған жылдық айналымды бағалаңыз. Егер ол ҚҚС төлеуші ретінде тіркелу шегінен аспайтын болса, Жеке кәсіпкерлер мен ЖШС-ға арналған арнайы салық режимдері тиімді болады. Мысалы «жеңілдетілген режимді» таңдауға болады. Сондай-ақ жұмыс форматы да маңызды: егер сіздің дүкеніңіз шағын немесе халыққа қызмет көрсететін болса, сізге жеңілдетілген салық режимін таңдау жөн.
Негізгі клиенттеріңіз кім болатынын талдаңыз. Егер сіз ірі бизнеспен (B2B) жұмыс істеуді, тендерлерге қатысуды немесе мемлекеттік компанияларға тауар жеткізуді жоспарласаңыз, айналымыңыз кішкентай болса да, ҚҚС төлеуші мәртебесі сізге бәсекелестік артықшылық беруі мүмкін.
Қандай салық режимін таңдасаңыз да, есеп айырысу үшін сенімді банк қажет болады. Home Credit Bank Business-те шот ашу арқылы сіз тек төлем құралына ие болып қана қоймай, сонымен бірге бизнесіңіздің толыққанды серіктесіне ие боласыз. Заманауи онлайн-банкинг арқылы бірнеше кликпен салық төлеуге, шоттарды басқаруға және қаржыны бақылауға болады. Бұл тиімді жоспарлаудың маңызды бөлігі болып табылады. Сапалы есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету — бизнесіңіздің қаржылық тұрақтылығының негізі. Салық салу және кәсіпкерліктің басқа да маңызды аспектілері туралы толығырақ білу үшін біздің блогтағы сараптамалық мақалаларды оқыңыз.
