Кредитті мерзімінен бұрын өтеу дегеніміз не?
Сіз банктен бес жыл мерзімге қарыз алдыңыз делік. Бір жылдан кейін жұмыста тиімді жоба пайда болады, мұра алдыңыз немесе сізге қарыз қайтарылып, қолыңызда артық ақша бар деп айтайық. Енді шарт мерзімі аяқталғанға дейін кредитті жабуға болады. Артық төлем азайып, сіз аз пайыз төлеп, ақша үнемдейсіз.
Кредитті мерзімінен бұрын толық және ішінара өтеуге болады.
Кредитті толық мерзімінен бұрын өтеу. Қарыз алушы негізгі қарызды банкке қайтарып, кредитті пайдаланудың нақты күндері үшін пайыздарды төлейді. Қарыз толық өтелген кезде ол кредитор алдындағы міндеттемелерден босатылады.
Кредитті ішінара мерзімінен бұрын өтеу. Қарыз алушы қалған қарыздың бір бөлігін төлейді — кестеде көзделген мөлшерден артық сомаға төлем жасайды. Кредитті төлеу міндеттемесі сақталады, бірақ артық төлем төмендейді: төлем негізгі қарызға есептеледі, ал банктің сыйақысы оның қалдығына есептеледі. Қалдық неғұрлым аз болса, артық төлем де соғұрлым аз болады.
Ішінара мерзімінен бұрын өтеу кезінде банк ай сайынғы төлемдер сомасын азайтуы немесе кредит мерзімін қысқартуы мүмкін. Кредит мерзімін қысқарту тиімді болып табылады: банктің ақшасын неғұрлым аз пайдалансаңыз, пайыздарды соғұрлым аз төлейсіз. Бірақ кейде кредиттік жүктемені азайту үшін ай сайынғы төлем мөлшерін азайту ыңғайлы болады.
Мысалы, сіз 19%-бен 2 жылға 500 мың теңгеге кредит алдыңыз және бірінші айда 50 мың теңгені мерзімінен бұрын төледіңіз. Егер сіз ай сайынғы төлем мөлшерін азайтуды таңдасаңыз, ол 25 204,31 теңгеден 22 683,88 теңгеге дейін қысқарады, ал кредит мерзімі өзгеріссіз қалады. Артық төлем 10 504,79 теңгеге төмендейді. Егер сіз мерзімді қысқартуды таңдасаңыз, онда ол 3 айға қысқарады, ал ай сайынғы төлем сомасы өзгермейді. Бұл жағдайда кредит құны 21 842,71 теңгеге азаяды. Мысалдан көріп отырғандай, кредит мерзімін қысқарту екі есе тиімді екені анық. |
3 минутқа дейін
Кредитті мерзімінен бұрын өтеу қай жағдайда тиімді емес?
Әдетте, кредитті мерзімінен бұрын өтеу тиімді. Бірақ кейбір жағдайларда артық төлем азаймай, тіпті одан сайын артады.
Алғашқы 6 немесе 12 айда өтеу. «Банктер және банк қызметі туралы» Заңның 39-бабының 5-тармағына сәйкес банктер клиенттерден кредитті мерзімінен бұрын өтеу үшін айыппұлдар алуға құқылы емес, бірақ бұл ережеден екі ерекшелік бар. Тұрақсыздық айыбы қарыз жабылған кезде келесі жағдайларда есептелуі мүмкін:
- шарт жасалған күннен бастап алғашқы 6 айда, егер кредит мерзімі бір жылдан кем болса;
- алғашқы 12 айда — егер кредит бір жылдан артық уақытқа берілсе.
Бұл шарттар толық және ішінара мерзімінен бұрын өтеуге қолданылады.
Бұл ретте банк тұрақсыздық айыбының мөлшерін өзі белгілейді. ҚР Азаматтық кодексінің 296-бабына сәйкес ол белгіленген сома немесе орындалмаған міндеттеменің пайызы мөлшерінде белгіленеді. Бір банкте 1% төлесеңіз, екіншісі ол үшін 10% тұрақсыздық айыбын есептеуі мүмкін. Ал басқа банк кредит шартының бүкіл мерзімі үшін сыйақыны талап етеді.
| Егер сіз кредит ресімдеп, содан кейін қарызға алынған ақшаны пайдалану туралы ойыңызды өзгертсеңіз, оны айыппұлсыз қайтару үшін алты ай немесе бір жыл күтудің қажеті жоқ. Шарт жасалғаннан кейінгі алғашқы екі аптада қарыздан бас тартылса, тұрақсыздық айыбы есептелмейді. Бірақ бұл ереже тек жеке тұлға қарыз алушыларға қатысты қолданылып, бизнеске алынған кредиттерді қамтымайды. Кредитті пайдаланудың бірнеше күні ішінде есептелген пайыздар сонда да төленуі керек. |
Кейбір банктер алғашқы айларда да кредиттерді мерзімінен бұрын айыппұлсыз өтеуге рұқсат береді. Бірақ мұндай кредит әрдайым тиімді бола бермейді. Банк өзін сақтандыру үшін алдын ала жоғары мөлшерлемелерді белгілеуі мүмкін. Сондықтан барлық шарттарды жан-жақты қарастыру керек.
Мерзімнің соңында өтеу. Шарт бойынша төлемдер аннуитетті әлде сараланған екендігіне назар аударыңыз. Көбінесе банктер аннуитеттік төлемді белгілейді. Ол негізгі қарыз және пайыз деген екі бөліктен тұрады. Бірақ бұл бөліктердің арақатынасы қарыз өтелген сайын өзгеріп отырады. Бастапқыда төлем негізінен пайыздардан тұрады. Бірте-бірте пайыздар үлесі азайып, қарыз үлесі артады.
Егер сіз шарт жасалған сәттен бастап бір жылдан кейін қарызды толық немесе ішінара өтесеңіз, артық төлем әлдеқайда аз болады. Кредиттеу кезеңінің соңында мерзімінен бұрын өтеу тиімсіз, өйткені пайыздардың басым бөлігі төленді. Бұл жағдайда кредит мерзімін ғана қысқартуға болады.
Ақшаны инвестициялау мүмкіндігі. Мысалы, оны жоғары мөлшерлемемен депозитке салу. Кредит бойынша артық төлем мен салым бойынша есептелетін пайыз мөлшерін салыстыру қажет. Егер депозит тиімді болып шықса, кесте бойынша төлеуді жалғастырып, бос ақшаны банкке салып, табыс тапқан дұрыс.
Кредитті мерзімінен бұрын қалай өтеуге болады?
Келесі ережелерді сақтаңыз:
- Кредит шартын мұқият оқыңыз. Банк алғашқы жарты жылда немесе бір жыл ішінде кредитті пайдалану үшін тұрақсыздық айыбын есептеу шарттарын және мөлшерін біліп алыңыз. Содан кейін осы ақпаратқа сүйене отырып, кредитті өтеу туралы шешімді қабылдаңыз.
- Алдын ала төлеңіз. Мысалы, егер сіз төлемді соңғы күні жасасаңыз, ол 1–2 күннен кейін ғана шотқа түсуі мүмкін. Ал банк ол үшін айыппұл есептейді. Сондықтан бұны ескеру қажет.
- Кредитті мерзімінен бұрын өтеудің шарттарын алдын ала біліңіз. Ал егер сіз оны онлайн жасайтын болсаңыз, қосымша арқылы жасау шарттарын да білу қажет.
- Кредит толық мерзімінен бұрын өтелген кезде кредитті жабу туралы анықтама алыңыз. Сонда шағымдар болған жағдайда, ол дәлелдеме болуы мүмкін.
| Егер сіз қарыз жүктемесін азайтқыңыз келсе, бірақ сізде мерзімінен бұрын өтеу мүмкіндігі жоқ болса, кредитті кайта қаржыландыру нұсқасын қарастыруға болады. Сонда бірнеше кредитті біріктіріп, айына тек бір төлем жасауға болады. Қайта қаржыландыру арқылы төлем мөлшерін өзгерту мүмкіндігі бар. |
