Депозит мерзімін ұзарту: бұл не, ол қай кезде қажет

Тиімді депозитті таңдау үшін банкпен жасалатын шарттың барлық ерекшеліктерін түсіну керек. Шартта ақшаны орналастыру талаптары, оның ішінде мерзімін ұзарту тәртібі көрсетіледі. Бұл мақалада біз депозит мерзімін ұзарту және салымшы үшін маңызды факторларды талқылайтын боламыз.

Депозит мерзімін ұзарту дегеніміз не және ол не үшін қажет?

Банктер депозитті ашу туралы өтініште немесе банктік салым шартында сипатталған белгілі бір талаптарға сәйкес жеке тұлғаларға депозиттер ашады. Депозитті ашу шарттары оның бүкіл қолданылу кезеңінде өзгеріссіз қалады. 

Депозиттің қолданылу мерзімі аяқталғаннан кейін ақша клиенттің шотына есептеледі. Егер депозит шарты бойынша оның мерзімін ұзарту мүмкіндігі болса, онда ол жаңа мерзімге ұзартылады. Банктік салым шартының мерзімі аяқталғаннан кейін оны ұзарту депозит мерзімін ұзарту деп аталады. Әдетте оның шарттары өзгеріссіз қалады, бірақ мөлшерлеме шарт мерзімін ұзарту кезінде қолданылатын мөлшерлемеге сәйкес есептеледі.

Сіз бір жылға депозитті мерзім соңында пайыздарды капиталдандырумен жылдық 15%-бен 1 000 000 теңге сомасына аштыңыз делік. Депозит мерзімі ұзартылмаса, банк сіздің ағымдағы шотыңызға салымды пайызбен бірге 1 150 000 ₸ мөлшерінде аударады. Енді ақша пайда әкелмейді.

Бірақ егер депозит мерзімі ұзартылса, сіз әрі қарай пайда көре аласыз. Тағы бір жылдан кейін салымшы 1 322 500 ₸ алады. Ал егер депозит мерзімін ұзарту кезінде сыйақы мөлшерлемесі, мысалы, 17%-ға дейін өссе, онда сізге 1 345 500 ₸ есептеледі. Бірақ назар аударыңыз: депозит мерзімін ұзарту кезінде мөлшерлеме өсуі де, төмендеуі де мүмкін.

Депозит мерзімін ұзарту салымшыны инвестициялаудың басқа нұсқаларын іздеу қажеттілігінен босатады. Бірақ шешім қабылдамас бұрын, депозит мерзімін ұзарту шарттарының тиімділігіне және қаржылық мақсаттарға сәйкес келетініне көз жеткізу керек. 

Депозит мерзімін ұзарту нұсқалары

Депозит мерзімін ұзартудың негізгі тәсілдері: 

 

• Шарт мерзімін автоматты түрде ұзарту. Бұл нұсқа депозиттің аяқталу мерзіміне назар аудармайтын, ақша алуды және депозитті қайта ресімдеуді жоспарламайтын жандарға ыңғайлы болады.
• Депозитті мерзімін ұзартпай жабу және салымшының талабы бойынша жаңа депозит ашу. Егер сіз салым шарттарын өзгерткіңіз келсе немесе оны басқа банкке аударғыңыз келсе, бұл нұсқа тиімді болады.

Депозит мерзімін ұзарту саны: 

• Шектеусіз: депозит мерзімі салымшы оны жабу туралы шешім қабылдағанға дейін ұзартылады. 
• Шектеулі. Бұл жағдайда шартты тек бірнеше рет қана ұзартуға болады. 

Депозит мерзімін ұзарту түрін таңдау салымшының қажеттіліктеріне және салым шарттарына байланысты болады. Шешім қабылдамас бұрын банк қызметкерлерімен кеңесіп, сізге депозит мерзімін ұзартудың қандай шарттары қолжетімді екенін біліңіз.

Депозит мерзімін қай кезде ұзарту қажет?

Депозит мерзімін ұзарту келесі жағдайларда тиімді болады: 

• Егер Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемесі және депозит мөлшерлемесі өссе, депозит мерзімі сол сәтте қолданыста болатын жоғары мөлшерлемемен жаңа мерзімге ұзартылады. Осылайша сіз көбірек ақша таба аласыз.
• Кейбір банктер депозиттерін ұзартатын клиенттер үшін бонустар немесе жоғары мөлшерлемелер жүйесін ұсынады. Бұл жағдайда депозит мерзімін ұзарту арқылы қосымша табыс алуға болады. 
• Капиталдандыру бар салым мерзімін ұзарту арқылы қажетті соманы жинауға болады. Ақшаны қажетсіз нәрселерге жұмсаудан гөрі, оған күрделі жоғары пайыздың есептелуі тиімді болады.

Бірақ депозит мерзімін ұзартудың ерекшеліктері бар: 

• Егер депозиттер бойынша базалық мөлшерлеме мен пайыздар төмендесе, ескі мөлшерлеме бойынша жаңа салым ашып, оны жаңа мерзімге бекіткен дұрыс.
• Мерзім автоматты түрде ұзартылса, депозит бастапқы шартта белгіленген шарттармен ұзартылады. Егер мерзімді ұзарту кезінде банк салымшыларға тиімді шарттар ұсынса, оларды пайдалануға болмайды: шартты бұзып, жаңа шарт жасаған жөн болады. 
• Егер сізде шұғыл күтпеген шығындар болса, онда мерзім ұзартылғаннан кейін ақшаны пайдалану кезінде пайыздың бір бөлігін жоғалады.

Мысалы, сіз жыл сайынғы пайыздарды капиталдандыру және одан кейін мерзімін автоматты түрде ұзарту мүмкіндігі бар депозитті 1 000 000 теңгеге 15% мөлшерлемесі бойынша аштыңыз. Мерзім аяқталғаннан кейін банк салым сомасын есептелген пайыздармен бірге тағы бір жылға 1 150 000 теңгеге ұзартты. Ал 2 айдан кейін сізге шұғыл түрде ақша қажет болып, сіз мерзімді ұзартудан бас тарттыңыз. Банк сізге тек 1 150 000 теңгені қайтара алады, ал өткен екі айдағы пайыздарды сіз жоғалтасыз.

• Экономикалық тұрақсыздық кезеңінде автоматты түрде ұзартылатын ұзақ мерзімді салымдардан аулақ болу керек. Нарықтағы өзгерістерге байланысты ақшаны қысқа мерзімге орналастырған жөн. 

Мысал: Бір жыл бұрын сіз жылдық 17%-бен 10 000 000 ₸ сомасына салым аштыңыз және бір жыл ішінде 1 700 000 ₸ пайда көрдіңіз. Салым шарттары бойынша депозит ұзарту сәтіндегі қолданыстағы мөлшерлемемен есептеліп, жыл сайын ұзартылады. Биыл елдегі экономикалық жағдайға байланысты банк депозитті жылдық 14%-бен ғана ашуды ұсынады. Яғни келесі жылы депозит мерзімі ұзартылған кезде сіз тек 1 400 000 ₸ табасыз. 

Депозит мерзімін ұзарту қалай жүзеге асады?

Банктер клиентті салым мерзімінің аяқталуы және шарттардың өзгеруі туралы хабардар етпеуі мүмкін. Көбінесе банктер электрондық пошта арқылы хабарлама жібереді. Ол хабарламалар спам арасында байқалмай кетуі мүмкін. Банк салымды біржақты тәртіппен жауып, қаражатты сіздің ағымдағы шотыңызға немесе «талап етілгенге дейінгі» салымға минималды пайызбен аудара алады. 

Салымшыларға арналған бірнеше кеңес:

• Депозиттік шарттың аяқталу күнін есте сақтап, депозит орналастырылған банктің байланыс телефондарын сақтаңыз. Қажет болған жағдайда банкке тез арада хабарласа аласыз.
• Депозит мерзімі аяқталғанға дейін оның мерзімін ұзарту туралы шешім қабылдаңыз.
• Ағымдағы депозит шарттарын бағалаңыз. Салымның белгілі бір түрі үшін мерзімін ұзарту шарттары мен мөлшерлемесін нақтылаңыз. 
• Банктің басқа ұсыныстарын зерттеңіз. Нарықта тиімді шарттары бар депозиттер пайда болуы мүмкін. 
• Депозит мерзімін ұзарту туралы шешім қабылдағаннан кейін банкке хабарласыңыз. Көбінесе депозит мерзімін ұзарту автоматты түрде өтеді. Бірақ егер бұл салым шарттарында қарастырылмаған болса, депозит мерзімін ұзарту туралы өтініш жазыңыз. 
• Банктің мобильді қосымшасындағы жеке кабинетке кіріп, депозит мерзімін ұзарту сәтті жүргізілгеніне көз жеткізіңіз. 

Банктің депозит мерзімін ұзартудан бас тартуының бірнеше себептерін қарастырайық:

• Депозит мерзімін ұзарту шарттың талаптарында көзделмеген немесе ұзарту саны шектелген.
• Бұл салым түрі енді жоқ.
• Салымшы өзінің жеке басын растай алмады, дұрыс емес құжаттарды ұсынды.

Қорытындылайық:

Депозит мерзімін ұзартудың кемшіліктеріне қарағанда артықшылықтары көп.